Recensie Inge Razenberg
Als je Boer zoekt vrouw kijkt, dan verdoe je je tijd niet. Als je roddelt, is dat niet slecht. Je doet dit om gedeelde morele kaders en gedragsregels te scheppen in het leven. Dit is één van de boodschappen uit het boek Vertel. Over de kracht van verhalen van de onlangs gepensioneerde Utrechtse hoogleraar Christien Brinkgreve.
In haar boek beschrijft ze de verschillende functies die verhalen kunnen vervullen: verhalen kunnen groepen binden, scheppen orde in de chaos, geven morele richtlijnen, kunnen helend werken.
Om haar stelling te onderbouwen, schuwt Brinkgreve niet om in dit populairwetenschappelijk boek haar persoonlijke levensverhaal te vertellen. We lezen over de periode na haar scheiding waarna ze in psychoanalyse ging, over de val van haar moeder en het moeizame genezingsproces, over haar jeugd waarin communisten als cultuurbarbaren gezien werden.
Dat Brinkgreve haar eigen levensverhaal zo nadrukkelijk opvoert, past bij de manier waarop ze wetenschap bedrijft. Het persoonlijke en collectieve niveau zijn nauw met elkaar verbonden en juist de persoonlijke verhalen geven kleur en nuance aan de data die wetenschappers verzamelen, aldus Brinkgreve: “Een roman kan de wereld van de data bezielen.”
Het is een boek dat de bewegingen in de maatschappij bespreekt. Van de verandering van moederschap als ‘bestemming’ tot ‘gevangenis’ tot de toegenomen individualisering die gepaard met een toegenomen nadruk op (en verantwoordelijkheid voor) het eigen verhaal.
Brinkgreve vertelt daarnaast dat je persoonlijke verhaal vertellen helend kan werken omdat lijnen zichtbaar worden en een gevoel van ‘biografische continuïteit’ ontstaat. Klinkt aannemelijk, en dat maakt dit boek naast wetenschappelijk interessant tot een inspirerend vakantieboek dat uitnodigt tot zelfreflectie. Klaar met reflecteren? Dan is overgaan op roddelen over je reisgenoten ook ok. Schept toch een band.
(Inge Razenberg)
Christien Brinkgreve, Vertel. Over de kracht van verhalen. 2014, Uitgeverij Atlas, € 18,99