‘De grenzen van mijn taal betekenen de grenzen van mijn wereld.’ - Ludwig Wittgenstein

Woorden scheppen werkelijkheid. Onze taal is ons denken, ons handelen. In deze tijd zien we veel gedoe over taal. Woorden zijn beladen geraakt, er komen nieuwe woorden die ook weer voor ophef zorgen. Taal kan vernieuwing stimuleren en belemmeren. Wanneer en waarom maken we ons eigenlijk druk om de woorden die we gebruiken? Socioloog Christien Brinkgreve en de andere schrijvers van Taalkracht zien overal taalgebruik veranderen. Financiële taal neemt andere domeinen over zoals het onderwijs en de zorg, de DSM is de dwingende taal geworden in de psychiatrie, organisaties drukken zich uit in verhullende taal, musea moeten op eieren lopen als ze woorden zoeken bij hun beelden. Zij gaan op zoek naar taal die rechtdoet aan onze ervaringen, taal die ons niet insnoert in het heersende vertoog. In Taalkracht presenteert een rijk palet van schrijvers betekenisvolle taalverschuivingen. Taalkracht waarschuwt en enthousiasmeert, roept op en geeft duiding. Een boek voor iedereen die beter wil begrijpen hoe woorden onze werkelijkheid maken en breken. Met een inleiding van Paul Verhaeghe en bijdragen van Sanne Bloemink, Manja Bomhoff, Christien Brinkgreve, Rineke van Daalen, Trudy Dehue, Adriaan van Dis, Martine Gosselink, Maria Groen-Blokhuis, Daan Heerma van Voss, Branko van Hulst, Raoul de Jong, Eric Koenen, Elize Lam, Willem Oerlemans, Jim van Os, Bram de Ridder, Floortje Scheepers, Peter Henk Steenhuis, Paul Verhaeghe, Marian Verkerk, Liesbeth Woertman en Yvonne Zonderop

'Met ingehouden adem volg ik Brinkgreve’s ontrafeling van goed en kwaad, haar zoektocht om de strijd tussen vitale en destructieve krachten in individuele mensenlevens en de geschiedenis te begrijpen. Wat drijft mensen? Wint de destructiezucht of levensdrang? Hoe kunnen we doorleven terwijl we weten welke catastrofes zich voltrekken? Zijn objectieve feiten of subjectieve beleving bepalend? Brinkgreve doorgrondt en creëert een geheel eigen genre door literatuur, ontmoetingen, observaties en eigen levenservaringen te combineren. Ze maakt daarmee en passant duidelijk hoe de huidige taal en wetenschappelijke traditie tekort schieten. Zelden raakte een boek mij meer. Het dringt op eenvoudige, oprechte en persoonlijke wijze door tot de ingewikkelde kern van het bestaan en is ook nog eens prachtig geschreven'. - Anne-Mei The

'Een ontroerend mooi relaas van een eigen zoektocht. Dit boek laat zien dat spreken en schrijven ons in staat stellen grip te krijgen op onze demonen van Goed en Kwaad, met op de achtergrond een toekijkende moeder met wie we in het reine moeten komen. In haar werk mengt zich het persoonlijke, wetenschappelijke en literaire. En hoe persoonlijk ook, wat Brinkgreve schrijft is ook voor anderen immens herkenbaar'. - Paul Verhaeghe

'Liefdevol maar niet minder meedogenloos toetst Christien Brinkgreve in klare taal de mogelijkheden van haar vak bij het vinden van antwoorden op de grote vragen over leven, dood en liefde. Daartoe aarzelt ze niet haar persoonlijke ontmoetingen, vriendschappen, angsten en verwachtingen kritisch te exploiteren. Heeft de wetenschap eigenlijk wel wezenlijke antwoorden op de kernproblemen van het bestaan? Of moet het altijd blijven bij benaderingen, grensverkenningen en suggesties? Brinkgreve springt daarbij briljant van de hak op de tak, opent telkens onverwachte dimensies en gunt de lezer ten slotte geen enkele vluchtweg meer bij al die confrontaties: hij moet wel meedenken.' - Herman Pleij

In het boek worden verschillende domeinen bestreken waarin men met dezelfde problemen worstelt. Toonaangevende mensen als Paul Verhaeghe, Jim van Os, Micha de Winter en Xandra Schutte komen aan het woord. En er wordt nagedacht over betere manieren om te werk te gaan, die neerkomen op andere houdingen en verhoudingen. Geen kwestie van nieuwe blauwdrukken, wel van proeftuinen en experimenten waarin het anders toegaat, met meer zorg voor de mensen om wie het gaat, en waar professionals het gevoel hebben weer aan hun eigenlijke werk toe te komen.

"Christien Brinkgreve geeft woorden aan wat zo ongeveer iedereen voelt en ze plaatst dat onbehagen in een duidelijker verband, waardoor het beter begrepen kan worden. Rustig, boeiend en begrijpelijk taalgebruik, zij behoort tot het zeldzame ras van verhalenvertelsters." Paul Verhaeghe, auteur van Identiteit

Lees HIER een recensie over Vertel in Literair Nederland

GENOMINEERD voor de Publicatieprijs van de Stichting Maatschappij en Veiligheid 2013

Gezag is nergens meer vanzelfsprekend – niet in het gezin, niet op school, niet op het werk, niet in de publieke ruimte. Dat is goed nieuws: het tekent de mondigheid van de nieuwe burger die de bevoogding heeft afgeschud. Maar mensen verlangen ook terug naar het gezag van de vader, naar de gebondenheid van de groep, en naar duidelijkheid van plaats en perspectief. In Het verlangen naar gezag beschrijft Christien Brinkgreve deze ontwikkeling. Ze analyseert de dilemma’s en gaat op zoek naar vormen van gezag die beter werken in de nieuwe verhoudingen. Want bevrijding zonder houvast geeft weinig meer dan leegte. Meer over dit boek

"Het is een zeer goed geschreven studie die perfect verwoordt hoe wij ons vandaag verhouden tegenover gezag en wat de gevolgen daarvan zijn." Paul Verhaeghe, psychoanalyticus en auteur van Identiteit

Genomineerd voor Ooa Boek van het jaar 2011 (het beste professionele boek in het Nederlandse taalgebied op het gebied van organisatieadvies)

Longlist voor Managementboek van het Jaar 2011

Lees hier wat Joseph Kessels (mede-oprichter en adviseur van bureau Kessels & Smit, The Learning Company) vindt van het boek

Diversiteit productief maken is een van de meest essentiële uitdagingen voor organisaties en leiders in dit tijdsgewricht. Oude antwoorden verliezen hun waarde, een nieuwe generatie gloort, crises en kansen dienen zich aan, piramideorganisaties zakken in, topmannen vallen van voetstukken en de toetreding van meer vrouwen tot hogere posities lijkt maar niet van de grond te komen.

De winst van verschil gaat over mannelijke en vrouwelijke waarden en talenten, diepere lagen, herontwikkeling van de juiste context en het lef om tot de onderstroom te gaan, daar ligt de bron van de oplossing. Er is geen weg naar diversiteit, diversiteit ís de weg.

Eric Koenen studeerde sociale wetenschappen, economie en bedrijfskunde, werkte bij Philips en PriceWaterhouseCoopers en was jarenlang lid van de raad van bestuur van Cofely. Hij is nu verbonden aan Kessels & Smit The Learning Company, is medeoprichter van The Diversity Company en vervult diverse commissariaten.

Licht en schaduw bevat de levensverhalen van vijftien Nederlandse vrouwen van wie het grootse deel uit andere landen komt: Iran, Irak, Turkije, Marokko en Suriname. Het andere deel is in Nederland geboren, zowel uit allochtone als autochtone ouders. Het boek wordt gepresenteerd tijdens de openingsavond van Women Inc.

De vrouwen troffen elkaar binnen een masterclass Levensverhalen, geleid door Halleh Ghorashi en Christien Brinkgreve. Door hun persoonlijke aanpak wisten zij een grote vertrouwelijkheid te creëren die de deelnemers hielp openhartig over hun vaak veelbewogen levens te vertellen. Het resultaat is er dan ook naar: verhalen waar je dikwijls stil van wordt. Sommige vrouwen hebben beproevingen doorstaan en een veerkracht moeten tonen waarvan wij ons hier in Nederland amper een voorstelling kunnen maken. Maar ondanks de vele verschillen in achtergrond en herkomst beleefden de deelnemers verrassend vaak momenten van herkenning, over alle culturele scheidslijnen heen.

Waarom is zelfkennis toch zo belangrijk? Wat is eigenlijk het 'zelf'? Duidelijk is dat allerminst, maar dat is geen bezwaar om het er veel en vaak over te hebben: je moet jezelf blijven, jezelf niet voorbijrennen, weer tot jezelf komen. Kennelijk is er een domein in onze persoonlijkheid dat we als individueel, eigen en onafhankelijk zien. Maar klopt dat wel?

De filosofie, psychologie en sociologie hebben zich van oudsher met deze vragen beziggehouden. Ook in de romanliteratuur is zelfkennis een constant thema. In De ogen van de ander ontwikkelt Christien Brinkgreve een visie waarin 'de anderen' een fundamentele rol spelen. Het zelf is niet een autonome kern, maar is gevormd in de omgang met anderen. Zelfkennis krijg je niet van jezelf. Meer over dit boek

Lees hier een fragment

Kinderen krijgen - een individuele keuze. Maar zijn vrouwen wel vrij om voor het moederschap te kiezen?

Sinds de pil is zwanger worden en een kind krijgen geen vanzelfsprekendheid meer. Vrouwen kunnen zelf het tijdstip bepalen waarop ze zwanger willen worden, maar dat blijkt niet eenvoudig. Want ze zijn bang met een kind hun positie en vrijheid te verliezen of hun carrière te onderbreken. Mannen willen vaak eerst een zekere financiële basis. En de biologische klok tikt voort. Soms is het te laat als eindelijk de beslissing voor een kind genomen is. Intussen daalt het bevolkingsaantal, neemt de vergrijzing toe en wordt kinderopvang beschouwd als een individueel probleem. Is dit nu emancipatie?

In Wie wil er nog moeder worden? stellen sociologe Christien Brinkgreve en hoogleraar voortplantingsgeneeskunde Egbert te Velde zich samen op tegen het jarenlange beleid dat emancipatie van vrouwen louter benadert als een economisch streven: hoe vrouwen deel te laten nemen aan de arbeidsmarkt. Er wordt geen recht gedaan aan de verschillen tussen mannen en vrouwen. Vrouwen modelleren hun leven naar dat van mannen, en bezwijken onder de eisen van carrière en moederschap. Gezamenlijk analyseren de auteurs hoe het zover gekomen is, om beter zicht te krijgen op de toekomst. Want zijn bio-technologische ingrepen het antwoord op de vergrijzing? Is kinderen krijgen een zaak van man en vrouw - of gaat het ons allen aan?

Wat betekent gelijkheid van man en vrouw eigenlijk? En zijn we niet verstrikt geraakt in de eisen die we onszelf en elkaar stellen?

Grenzeloos overleg en gebrek aan houvast, veeleisende kinderen en hurkende ouders - over opvoeding en kinderen wordt vaak verontrust geschreven, maar hoe beleven kinderen en jongeren zelf hun jeugdjaren? Op basis van gesprekken en brieven uit VPRO's Achterwerk schetst Christien Brinkgreve de dilemma's waar jongeren van nu mee leven. Ze zijn vroeg mondig, mogen over veel meepraten, maar stellen volwassen taken en verantwoordelijkheden lang uit. Ze worden lang gepamperd, maar ook al vroeg belast met de zorg voor hun gescheiden ouders. Ze willen zelf de koers van hun leven bepalen, maar de angst om er niet bij te horen is groot.

'Vroeg mondig, laat volwassen' gaat over de poreus wordende grenzen tussen jeugd en volwassenheid, over veranderde eisen aan jongeren, over de heimwee naar de kindertijd en het zelf als kompas. Tegenstrijdigheden als zouden kinderen onbedorven en onschuldig zijn, of tiranniek en onhandelbaar, op een voetstuk gezet, of emotioneel verwaarloosd worden in sociologisch perspectief geplaatst.

In de afgelopen vijfentwintig jaar is er veel veranderd in de verhouding tussen mannen en vrouwen, en tussen ouders en hun kinderen. Vrouwen kregen meer recht van spreken en ook kinderen deden meer van zich horen. In gezinnen wordt minder gehoorzaamd en meer overlegd en afgestemd. Oude plichten maken plaats voor nieuwe eisen. Huismensen gaat in op de vraag wat er voor mannen, vrouwen en kinderen veranderd is, en voor welke nieuwe opgaven hen dit stelt. In essays en columns schrijft Christien Brinkgreve over nieuwe vrijheden en nieuwe lasten, over heimwee en kinderpartijtjes, de druk van het werk en het glazen plafond, verwenning en verwaarlozing, mannelijkheid en depressie, opvliegers en zakelijkheid, de liefde en de lauweren.

Ouders proberen hun kinderen goed uit te rusten voor het leven. Sommige ouders zijn in staat ze geld en bezit mee te geven, maar naast economisch kapitaal zijn ook andere dingen belangrijk om aan kinderen over te dragen, zoals het belang van diploma's, het verschil tussen goed en kwaad gevoel voor stijl en smaak, en goede relaties. Welk kapitaal belangrijk wordt gevonden verschilt per groep; het ligt anders voor mannen en vrouwen, hoog en laag, en voor verschillende etnische groepen. In van huis uit, van sociologen Christien Brinkgreve en Bram van Stolk, komen mensen aan het woord uit en de nieuwe elite,uit het maarschappelijke midden en de onderkant, maar ook joodse, communistische, gereformeerde en Surinaamse ouderparen.

Overige publicaties:

De kracht van verhalen - De contouren van een sociologie van verhalen (2014)

Afscheidsrede Christien Brinkgreve

De vrouw en het badwater - Essays (1992)

De belasting van de bevrijding - Oratie (1988)

Psychoanalyse in Nederland, een vestigingsstrijd - proefschrift (1984)

De opkomst van het psychotherapeutisch bedrijf, door Christien Brinkgreve, Bram de Swaan en Jan Onland (1979)

Margriet weet raad - Gevoel, gezag, moraal in Nederland 1938-1978; door Christien Brinkgreve en Michel Korzec (1978)